İdrar kaçırma – mesane kontrolünün kaybı – sık görülen ve genellikle utanç verici bir sorundur. Bazen öksürürken veya hapşırırken idrar sızıntısı yapmaktan, zaman içinde tuvalete çıkamayacağınız ani ve güçlü bir idrar yapma dürtüsüne kadar uzanır. İnsanlar yaşlandıkça daha sık ortaya çıkmasına rağmen, idrar tutamama yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir. Üriner inkontinans günlük aktivitelerinizi etkiliyorsa, doktorunuzu görmek için tereddüt etmeyin. Çoğu insan için basit yaşam tarzı değişiklikleri veya tıbbi tedavi, rahatsızlığı azaltabilir veya idrar tutamama durumlarını durdurabilir.
Belirtiler
Birçok insan ara sıra küçük idrar kaçağı yaşar. Diğerleri daha az miktarda küçük ila orta derecede idrar kaybedebilir.
Üriner inkontinans türleri şunlardır:
- Gerilme inkontinansı: İdrar, mesaneye baskı yaparak öksürmek, hapşırmak, gülmek, egzersiz yapmak veya ağır bir şey kaldırmak suretiyle sızıntı yapar.
- İdrar kaçırma dürtüsü: Ani ve yoğun idrara çıkma, ardından istemsiz idrar kaybı yaşarsınız. Gece de dahil olmak üzere, sık sık idrara çıkmak gerekebilir. Sıkışma inkontinansı, enfeksiyon gibi küçük bir durumdan veya nörolojik bir bozukluk veya diyabet gibi daha şiddetli bir durumdan kaynaklanabilir.
- Taşma idrar kaçırma: Tamamen boş olmayan bir mesaneden dolayı sık sık veya sürekli idrar toplarken karşılaşırsınız.
- Fonksiyonel inkontinans: Fiziksel ya da zihinsel bir bozulma, zaman içinde tuvalete gitmenizi önler. Örneğin, şiddetli artritiniz varsa, pantolonunuzu yeterince hızlı bir şekilde açmak mümkün olmayabilir.
- Karışık idrar kaçırma.: Birden fazla idrar kaçırma tipi yaşarsınız.
Ne zaman doktora görünmeli?
İnkontinansı doktorunuzla tartışmaktan rahatsız olabilirsiniz. Ancak idrar kaçırma sıksa veya yaşam kalitenizi etkiliyorsa, tıbbi tavsiye almak önemlidir, çünkü idrar kaçırma:
- Daha ciddi bir altta yatan durumu belirtir.
- Faaliyetlerinizi kısıtlamanıza ve sosyal etkileşimlerinizi kısıtlamanıza neden olur.
- Tuvalete koşarken yaşlı yetişkinlerde düşme riskini artırır
Nedenler
Üriner inkontinans bir hastalık değildir, bir semptomdur. Günlük alışkanlıklardan, tıbbi durumlardan veya fiziksel problemlerden kaynaklanabilir. Doktorunuz tarafından yapılan kapsamlı bir değerlendirme, inkontinansın arkasında ne olduğunu belirlemenize yardımcı olabilir.
Geçici idrar kaçırma
Bazı içecekler, yiyecekler ve ilaçlar diüretikler gibi davranabilir – mesanenizi uyarır ve idrar hacminizi arttırır. Örneğin:
- Alkol
- Kafein
- Gazlı içecekler ve maden suyu
- Yapay tatlandırıcılar
- Çikolata
- Şili biberi
- Baharat, şeker veya asit içeriği yüksek, özellikle de turunçgil meyveleri
- Kalp ve tansiyon ilaçları, yatıştırıcıları ve kas gevşeticileri
- C vitamini dozları
Üriner inkontinans, ayrıca aşağıdakiler gibi kolayca tedavi edilebilir bir tıbbi durumdan da kaynaklanabilir:
- İdrar yolu enfeksiyonu: Enfeksiyonlar mesanenizi tahriş edebilir, idrara çıkma konusunda güçlü bir dürtü duymanıza neden olabilir ve bazen idrar kaçırma gerçekleşebilir.
- Kabızlık: Rektum, mesanenin yanında bulunur ve aynı sinirlerin çoğunu paylaşır. Rektumunuzdaki sert, sıkıştırılmış dışkı, bu sinirlerin aşırı aktif olmasına ve idrar sıklığını artırmasına neden olur.
Kalıcı idrar kaçırma
Üriner inkontinans, aşağıdakiler de dahil olmak üzere altta yatan fiziksel sorunlardan veya değişikliklerden kaynaklanan kalıcı bir durum olabilir:
- Gebelik: Hormonal değişiklikler ve fetüsün artan ağırlığı stres inkontinansına neden olabilir.
- Doğum: Vajinal doğum, mesane kontrolü için gerekli olan kasları zayıflatabilir ve ayrıca mesane sinirlerine ve destekleyici dokulara zarar vererek düşmüş (kayda değer) pelvik tabanlara neden olabilir. Prolapsusla birlikte mesane, uterus, rektum veya ince barsaklar normal konumdan aşağı itilebilir ve vajinaya taşabilir. Bu çıkıntılar inkontinansla ilişkilendirilebilir.
- Yaşla ilgili değişiklikler: Mesane kasının yaşlanması, mesanenin idrar saklama kapasitesini azaltabilir. Ayrıca istemsiz mesane kasılmaları, yaşlandıkça daha sık hale gelir.
- Menopoz: Menopozdan sonra kadınlar daha az östrojen üretir, mesanenin ve üretranın (astarının sağlıklı kalmasına yardımcı olan bir hormon) bu dokulardaki bozulma inkontinansını artırabilir.
- Histerektomi: Kadınlarda mesane ve rahim, aynı kas ve bağların birçoğu tarafından desteklenir. Bir kadının uterusun çıkarılması da dahil olmak üzere üreme sistemini içeren herhangi bir ameliyat destekleyici pelvik taban kaslarına zarar verebilir ve bu da inkontinansa neden olabilir.
- Büyümüş prostat: Özellikle yaşlı erkeklerde inkontinans, genellikle iyi huylu prostat hiperplazisi olarak bilinen bir durum olan prostat bezinin genişlemesinden kaynaklanır.
- Prostat kanseri: Erkeklerde stres inkontinansı veya idrar tutamama dürtüsü, tedavi edilmemiş prostat kanseri ile ilişkili olabilir. Ancak daha sık olarak, idrar kaçırma, prostat kanseri için tedavilerin bir yan etkisidir.
- Engel: İdrar yolunuz boyunca herhangi bir yerdeki bir tümör, normal idrar akışını tıkayarak taşma inkontinansına neden olabilir. İdrar taşları – mesanede oluşan sert, taş benzeri kitleler – bazen idrar kaçağına neden olur.
- Nörolojik bozukluklar: Multipl skleroz, Parkinson hastalığı, inme, beyin tümörü veya omurilik yaralanması, mesane kontrolünde yer alan sinir sinyallerine müdahale ederek idrar tutamamaya neden olabilir.
Risk faktörleri
Üriner inkontinans geliştirme riskinizi artıran faktörler şunlardır:
- Cinsiyet: Kadınlar stres inkontinansına sahip olma eğilimindedir. Gebelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi bu farkı açıklar. Bununla birlikte, prostat bezi sorunu olan erkeklerde dürtü ve taşma, idrar kaçırma riski artmaktadır.
- Yaş: Yaşlandıkça mesanenizdeki ve üretranın kasları güçlerini kaybeder. Yaşla ilgili değişiklikler, mesanenizin ne kadar tutabileceğini azaltır ve istemsiz idrar tahliye riskini artırır.
- Aşırı kilolu olmak: Ekstra ağırlık, mesaneniz ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır, bu da onları zayıflatır ve öksürürken veya hapşırırken idrarın dışarı sızmasına izin verir.
- Sigara içmek: Tütün kullanımı idrar kaçırma riskinizi artırabilir.
- Aile öyküsü: Yakın bir aile üyesinde idrar kaçırma varsa, bu durumu geliştirme riskiniz daha yüksektir.
- Diğer hastalıklar: Nörolojik hastalık veya diyabet, inkontinans riskinizi artırabilir.
Komplikasyonlar
Kronik idrar kaçırma komplikasyonları şunları içerir:
- Cilt problemleri: Sürekli ıslak ciltte döküntüler, cilt enfeksiyonları ve yaralar oluşabilir.
- İdrar yolu enfeksiyonları: İnkontinans, tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonları riskinizi artırır.
- Kişisel yaşamınız üzerindeki etkiler: Üriner inkontinans sosyal, iş ve kişisel ilişkilerinizi etkileyebilir.
Önleme
İdrar kaçırma her zaman önlenebilir değildir. Ancak, riskinizi azaltmanıza yardımcı olmak için:
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun,
- Pelvik taban egzersizlerini uygulayın,
- Kafein, alkol ve asitli içecekler gibi mesane tahriş edici maddelerden kaçının,
- İdrar kaçırma nedeni olan kabızlığı, önleyebilen daha fazla lif tüketin,
- Sigara içmeyin veya sigarayı bırakmak için yardım isteyin.
Kuruluşumuzda Üriner İnkontinansın Tedavisine Yönelik Yapılan Çalışmalar
Mesane egzersizleri: Mesane egzersizleri, idrar yapmanın geciktirilmesi ve idrar hissi geldiğinde belirli süre tutularak mesanenin eğitilmesi tekniğini içerir. Tuvalete gitme hissi geldiğinde, 10 dakika tutup, idrara çıkma geciktirilerek başlanır. Burada hedef tuvalete gitme aralıklarını 2-4 saate kadar uzatabilmektir. Mesane egzersizi aynı zamanda, idrarı yaparken kesip, bir süre tutmak ve tekrar idrar yapmayı da içerir.
Planlı tuvalet egzersizleri: Zamanlı idrar yapmayı tanımlar. Her 2-4 saatte bir planlı tuvalete gidilmesi ile mesane eğitimi sağlanır.
Sıvı alımı ve diyet yönetimi: Asitli sıvı ve yiyeceklerin alımı ve kafeinli sıvıların tüketiminin azaltılması inkontinans şiddetini azaltır. Bazı hastalarda, sıvı tüketiminin azaltılması, kilo verilmesi, fiziksel egzersiz ve yaşam tarzı değişiklikleri ile inkontinans problemi aşılabilir.
Pelvik taban kas egzersizleri: Pelvik taban kasları ve mesane kapakçıklarını içeren özel egzersizler idrar kontrolünü kolaylaştırır. Fizyoterapi eşliğinde periyodik seanslarla yapılan tedaviler ile kontinans sağlanabilir. Pelvik taban kaslarının egzersizleri ‘’Kegel egzersizleri’’ idrar yaparken işemenin durdurulması ve pelvis kaslarının istemli kasılması esasına dayanır. İşeme esnasında pelvik kaslar sıkılarak idrar yapma durdurulur ve üçe kadar sayılarak tekrar işemeye devam edilir ve bu periyodik olarak tekrarlanır. Kegel egzersizlerini uygularken doğru kasların çalıştırılması önemlidir, karın ve bacak kaslarının kullanılmaması, doğru bir şekilde pelvik taban kaslarının kullanımını sağlar. Kegel egzersizlerinin doğru bir şekilde efektif yapılması için, öncelikle doktor ve fizyoterapist eşliğinde yapılmalı, hasta doğru kas gruplarını çalıştırmayı öğrendiğinde bireysel olarak self-tedavi şeklinde devam edilmelidir.